Wat hebben we bereikt?

We hebben gewerkt aan het bereiken van:

• Natuurwaarden in het Natuurnetwerk Nederland (NNN) blijven voldoen aan de ambitie uit het natuurbeheerplan.
• Het Natuurnetwerk in Zuid-Holland is in 2027 compleet, inclusief de ecologische verbindingen.
• Een gunstige staat van instandhouding van Natura 2000 en aangewezen soorten.

De rijkdom aan planten en dieren, de biodiversiteit, is een van de belangrijkste graadmeters van de kwaliteit van de natuur. En die is de afgelopen decennia ook in Zuid-Holland fors afgenomen. Dat vraagt om een omslag in ons denken en werken: we werken aan een natuurinclusieve samenleving.

Het natuurbeleid van de provincie Zuid-Holland is erop gericht een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving te maken, waarbij natuur en economie in balans zijn. We werken daarom aan een robuust geheel van aaneengesloten natuurgebieden die tegen een stootje kunnen doordat de ecosystemen op orde zijn. Daarvoor investeren we in goed natuurbeheer en natuurgebieden vergroten en met elkaar verbinden. Bij de inrichting en het beheer van de natuurgebieden worden andere doelen goed meegenomen, zoals bodemdaling tegengaan, regenwater opvangen en vasthouden, de waterkwaliteit verhogen en zorgen voor recreatiemogelijkheden. We doen dat gebiedsgericht en in nauwe samenwerking met de lokale en regionale partners. Met onze inzet op Nationale Parken dragen we actief bij aan de beleving van en educatie over de Natuurgebieden.

Tegelijk is ook buiten de beschermde natuur ingezet op een goede leefomgeving van planten en dieren. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; vitale leefgebieden houden zich immers niet aan de grenzen van al dan niet ruimtelijk beschermde natuur. Schoon en voldoende water, negatieve externe invloeden zoals stikstof en
CO ₂ terugdringen en voldoende plek voor voedsel en voortplanting zijn ook buiten de beschermde natuurgebieden van belang. Om dit te bereiken werkt de provincie samen met andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties aan een mooi Zuid-Holland met veel groen en water dicht bij huis.
We zetten in op biodiversiteit vergroten door leefgebieden te verbeteren van de 40 indicatorsoorten (icoonsoorten) voor de biodiversiteit. Verder door uitbreiding en versterking van bos via ons Bos en Bomenbeleid. Met een onderdeel soortenbescherming in het Omgevingsbeleid en uitvoering vanhet actieplan Boerenlandvogels. En tot slot met de ontwikkeling van een Zuid-Hollandse agenda Natuurinclusief.
Het streven is een gezond evenwicht in dieren- en plantenpopulaties, waarbij de belangen van natuur en samenleving zorgvuldig worden afgewogen. Waar nodig zijn maatregelen getroffen, bijvoorbeeld om van flora en fauna, openbare veiligheid en volksgezondheid te beschermen, (landbouw)schade te beperken of andere wettelijke belangen.

Voor een groot deel van het nog te realiseren NNN zijn de gronden beschikbaar gekomen en start de realisatiefase. Voor meer dan 2.000 ha zijn de concrete inrichtingsplannen gemaakt en is gestart met aanvragen van vergunningen en inhuren van aannemers. De daadwerkelijke uitvoering van de inrichtingsmaatregelen vindt gefaseerd plaats in 2023 tot en met 2027. Voor de laatste hectares zijn de gronden echter nog niet beschikbaar. Conform het door PS vastgestelde Handelingskader NNN is in 2022 het subsidie-instrumentarium voor zelfrealisatie verruimd, is de beheervergoeding verhoogd en werken we met een meer actieve verwervingsstrategie, waarbij volledige schadeloosstelling geboden kan worden bij grondverwerving. Als ultieme consequentie kan daarbij onteigening ingezet worden. Een instrument dat helemaal onderin de instrumentenkoffer zit, maar wel nodig kan zijn voor de laatste cruciale hectares.

Wat betreft de gewenste hoge natuurkwaliteit in de natuurgebieden zien we nu het volgende beeld. Van het totale areaal van circa 40.000 ha is nu circa13.000 ha beoordeeld. In totaal scoorde 59% daarvan ‘hoog’, 38% ‘midden’ en 3% ’laag’. Als we inzoomen op de Natura 2000 doelen dan zien we dat 26% van het oppervlak met Natura 2000-habitattype doelstellingen een goede kwaliteit heeft. Voor de Natura 2000-soorten scoort 38% goed.
Er is een sterke relatie tussen de natuurdoelen behalen en de stikstofproblematiek oplossen. Een te hoge neerslag van stikstof heeft namelijk gezorgd voor een slechte kwaliteit van de natuur. De uitstoot van stikstof moet omlaag om de natuurdoelen te kunnen halen. En de Natura 2000-instandhoudingsdoelen realiseren is randvoorwaarde om economische ontwikkelingsruimte te kunnen bieden. Dit komt bij elkaar in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). We zien dat het NPLG zorgt voor nog meer urgentie om het ecologische systeem op orde te brengen. Er is daarbij een grote samenhang en overlap met de andere urgente opgaven voor klimaat, water, stikstofreductie en de transitie naar een natuurinclusievere landbouw. In samenhang daarmee werken we de integrale natuuropgave uit voor de NPLG-regio's Daarvoor hebben we in 2022 onder andere prioriteit gegeven aan het opstellen van natuurdoelanalyses voor de Natura 2000-gebieden.

Een duurzaam toekomstperspectief voor de agrarische sector is een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle transitie van het landelijk gebied. Om dat te bereiken moet het anders. Want in de huidige vorm is de landbouw niet volhoudbaar. Perspectief betekent voor ons een volhoudbaar bedrijf op de lange termijn, binnen de grenzen van water en bodem in gebieden en binnen de kaders die de overheid daaraan stelt.
De landbouw teelt daarbij gezond, duurzaam en betaalbaar voedsel voor iedereen en blijft de belangrijkste beheerder van het landschap. De opgaven vanuit het Nationale Programma Landelijk Gebied (NPLG) hebben veel effect op de landbouwsector in Zuid-Holland. De landbouw is hierin drager van probleem én oplossing. De druk op de landbouw en de sociale impact van de transitie in het landelijk gebied is in het afgelopen jaar dus alleen maar toegenomen.

In deze maatschappelijke dynamiek hebben wij ingezet op een toekomstbestendige duurzame landbouw waarin economie en ecologie goed met elkaar in balans zijn en waarbij de agrarische sector in Zuid-Holland bijdraagt aan gezond voedsel, schoon water, meer ruimte voor biodiversiteit, stikstofreductie, het weerbaar maken van bodem en een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving.

Het Regionaal waterprogramma 2022-2027 is vastgesteld op 9 maart 2022. Dit bevat het waterbeleid van de provincie, waaronder de beleidskeuzes en maatregelen voor behoud en verbetering van de waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid. De Zuid-Hollandse Omgevingsverordening is vastgesteld met daarin nieuwe regels voor het grondwaterkwaliteitsbeheer. Hierin zijn de juridische en beleidsmatige kaders voor water in het Omgevingsbeleid geborgd.  Dit zijn belangrijke kaders voor de uitwerking van het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het programma ‘Bodem en Water Sturend’.
Waterkwaliteit, waterbeschikbaarheid en waterveiligheid zijn randvoorwaarden voor de grote maatschappelijk opgaven om Zuid-Holland leefbaar te houden. Keuzes en veranderingen in landbouw, natuur, woningbouw, energie en drinkwatervoorziening hebben ruimtelijke consequenties.

In 2022 is in de routekaart Kader Richtlijn Water (KRW)  de provinciale inzet om de waterkwaliteit te verbeteren verder uitgewerkt, in nauwe samenwerking met andere partijen. In de routekaart staat het aanvullende pakket van maatregelen om het ecologische doel in 2027 te behalen.

Mede op initiatief van Zuid-Holland heeft een externe partij een bovenregionaal onderzoek uitgevoerd naar extreme neerslag in Zuid-Holland. Het rapport ‘Casestudie Zuid-Holland: 'Analyse grootschalige wateroverlast' is in januari 2023 opgeleverd. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de provincie Zuid-Holland, de Zuid-Hollandse waterschappen, veiligheidsregio’s en de gemeenten Rotterdam en Dordrecht.

Samen met onze partners in de zoetwaterregio West-Nederland (3 provincies, 6 waterschappen) is een zoetwaterstrategie en maatregelenpakket vastgelegd in het Deltaplan Zoetwater 2022-2027. Provincie Zuid-Holland heeft als coördinator van de zoetwaterregio West-Nederland een belangrijke verbindende en faciliterende rol gespeeld.

De Subsidieregeling Groen is uitgebreid met een paragraaf waterkwaliteit en zwemwaterkwaliteit, om onderzoek verder te stimuleren.

In opdracht van Provinciale Staten is het symposium ‘In de spiegel van het water’ georganiseerd voor bestuurders van overheden en andere relaties. Het project voor vernieuwing van de (grondwater)meetlocaties is afgerond. De provincie heeft voor twee dijkversterkingsplannen de procedure gecoördineerd.