Wat hebben we daarvoor gedaan?

Natuurnetwerk Zuid-Holland (NNN)
Het programma ‘NNN realisatie' gaat over die delen van het NNN die nog ingericht moeten worden. In totaal nog circa 3.300 ha natuurgebied en circa 110 km ecologische verbinding. Hiervoor geldt een realisatiedatum van 2027, die met het Rijk is afgesproken. Het programma NNN is georganiseerd in drie uitvoeringsprogramma’s. Met het ‘Dashboard NNN realisatie’ houden we zicht op de voortgang en planning. In 2022 zijn in totaal 129 ha beschikbaar gekomen,waarmee nu in totaal meer dan 2.000 ha aan gronden beschikbaar is voor natuurinrichting. De uitvoering daarvan vindt plaats in 2023 tot en met 2027. Van 70 ha is de inrichting in 2022 afgerond.
Voor de resterende hectares wordt in de verschillende gebiedsprogramma's met de gebiedspartners actief gesproken over (zelf)realisatie. Prestaties per uitvoeringsprogramma:  

1 Krimpenerwaard
De realisatie van het NNN in de Krimpenerwaard, onder verantwoordelijkheid van de Stuurgroep Veenweiden Krimpenerwaard, is erop gericht dat de totale inrichting in 2027 wordt opgeleverd, waarna er waarschijnlijk nog enkele afrondende activiteiten zijn voor 2028. In 2022 zijn 95,4 ha beschikbaar gekomen voor natuurrealisatie, vaak via afspraken over zelfrealisatie met de huidige grondeigenaar.  Over de laatste hectares worden nu afspraken gemaakt met de grondeigenaren.
In 2022 is het definitief inrichtingsplan opgesteld waarmee de laatste hand gelegd is aan de plannen voor de uitvoering. Het NNN Krimpenerwaard heeft een omvang van in totaal 2.250 ha. Een deel daarvan is al ingericht. Om het natuurgebied af te ronden wordt de komende jaren 1.750 ha gefaseerd ingericht. De aanbesteding van het eerste deelgebied is in 2022 gedaan. Het gaat hierbij om de inrichting van deelgebied Den Hoek (240 ha), in 2023 start de inrichting voor weidevogels en botanische natuur met kleine landschapselementen.  

2 Gouwe Wiericke
De realisatie van het NNN in Gouwe Wiericke, onder verantwoordelijkheid van de Stuurgroep Veenweiden Gouwe Wiericke, is erop gericht dat de totale inrichting uiterlijk in 2027 wordt opgeleverd, waarna er waarschijnlijk nog enkele afrondende activiteiten zijn voor 2028. In 2022 zijn 57,4 ha ingericht opgeleverd in de projecten Lange Weide en Bovenlanden. In deze gebieden is het waterpeil aangepast. Hierdoor liggen deze gebieden er aan de start van het broedseizoen van 2023 optimaal bij. Daarnaast is 21 ha beschikbaar gekomen voor natuur.
Voor de meeste inrichtingsprojecten is de uitvoering nu in volle gang en liggen ze op schema om tijdig opgeleverd te worden. In 2022 is goede voortgang gemaakt met de definitieve inrichtingsplannen voor Bodegraven Noord en Westveen. Deze worden naar verwachting voor de zomer van 2023 vastgesteld, waarna de inrichting kan worden voorbereid.. Voor de Meijegraslanden is in 2022 inrichtingssubsidie verleend voor de realisatie van moeras en blauwgrasland. De inrichtingswerkzaamheden starten in 2023 en lopen door in 2024. Voor deelgebied Natura 2000 Westveen hebben PS ingestemd met een actievere realisatiestrategie op basis van volledige schadeloosstelling. De projecten Westveen en Noordse Buurt lopen een gekoppeld proces dat in 2027 opgeleverd kan worden. De aankoop van gronden in Noordse Buurt is doorgeschoven van 2022 naar 2023, vanwege een lopend onderzoek over een mogelijke vervuiling en hoe hiermee om te gaan.

3 Overige NNN en ecologische verbindingen
Naast de omvangrijke projecten in de Krimpenerwaard en Gouwe Wiericke wordt verspreid in de provincie circa 800 ha kleinere NNN-gebieden en circa110 km ecologische verbinding (EVZ) gerealiseerd. In 2022 is 3 ha aan grond beschikbaar gekomen en ingericht en voor de ecologische verbindingen is 10,1 ha en 1085 meter aan grond beschikbaar gekomen en ingericht. Daarmee is van de circa 60 projecten nu (tot en met 2022) circa 9% gereed, 17% in uitvoering, 7% in voorbereiding. 66% van de projecten bevindt zich in de initiatieffase. Hiervoor zijn in 2022 gebiedsanalyses uitgevoerd waarin kansen en voorstellen bij de gebiedspartners en grondeigenaren zijn opgehaald. Ook is er actief contact gelegd met gebiedspartijen (gemeenten, waterschappen en/of agrariërs) om lopende ontwikkelingen en processen (woningbouw, aanleg infrastructuur, ontwikkeling recreatieve gebieden) te inventariseren. Waar mogelijk maken we slimme koppelingen. Vanuit deze inventarisatie en analyses programmeren en prioriteren we de resterende opgave in samenhang met het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied.

Natuurbeheer en bescherming
We hebben gewerkt aan een hoge natuurkwaliteit. Goed natuurbeheer en natuurbescherming zijn cruciaal om de natuurdoelen te halen. Van de circa 40.000 ha beschermde natuur is via de Subsidieregeling Natuur- en Landschapsbeheer Zuid-Holland (SNL) in 2022 voor circa 27.750 ha aan natuurbeheer gefaciliteerd.

Via monitoring op basis van de SNL-systematiek houden we een vinger aan de pols en sturen bij als dat nodig is.  SNL-beoordelingen worden met de beheerders besproken. In deze gesprekken worden de beoordelingen van en de ontwikkelingen in het gebied doorgenomen en worden afspraken gemaakt over bijvoorbeeld kwaliteitsimpulsen en eventuele aanpassing van het Natuurbeheerplan.  

In 2022 hebben we een inhaalslag gemaakt in de beoordeling van het areaal dat subsidie ontvangt. In totaal is nu 12.690 ha beoordeeld. In 2022 is ook een ‘Dashboard beheer’ gemaakt. Daarin is informatie beschikbaar vanuit het SNL-stelsel, waaronder de kwaliteitsbeoordelingen. De functie van een publiekelijk toegankelijk dashboard is nog niet gereed omdat dit op AVG-issues stuitte. Er wordt gewerkt aan een openbaar raadpleegbaar dashboard.

Natuurgebieden, belangrijke weidevogelgebieden en recreatiegebieden zijn in de provinciale Omgevingsverordening ruimtelijk beschermd.

Buijtenland van Rhoon
De inrichtings- en beheermaatregelen uit het Streefbeeld Buijtenland van Rhoon worden uitgevoerd door de Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon (GC), met een jaarlijkse begrotingssubsidie van de provincie. De provincie verwerft de benodigde gronden en stelt deze beschikbaar aan de GC voor inrichting en beheer. In 2022 hebben we meer hectares kunnen verwerven dan gepland. In totaal hebben we 62 ha verworven, waardoor de teller nu op 411 ha staat. In 2022 heeft de GC onder meer 4 ha aan hoogstamboomgaarden en natuurvriendelijke oevers aangelegd en 3 km struinpad gerealiseerd. Eind 2026 moet de inrichting helemaal gereed zijn.

Natuurmonitoring
Natuurmonitoring is cruciaal om te kunnen bijsturen op natuurdoelen. In 2022 is informatie verzameld voor de langlopende meetnetten van weidevogels, vegetatie en winter-watervogel. Voor Natura 2000 zijn onderzoeken uitgevoerd om de Natura 2000-habitats en -soorten in beeld te brengen. En recent ingerichte natuurgebieden zijn ‘geschouwd’ om te bepalen of de natuur zich goed ontwikkelt. In het kader van datagedreven werken wordt een datamanagementsysteem voor natuurinformatie opgezet en wordt natuurinformatie beter ontsloten.

N2000
In 2022 lag de prioriteit bij het opstellen van Natura 2000 natuurdoelanalyses en potentiekaarten voor het NPLG. Deze analyses zijn nu grotendeels afgerond. In verband met de beschikbare capaciteit is de looptijd van N2000-beheerplannen met 2-4 jaar verlengd. Voor drie gebieden is begonnen met het evalueren en opstellen van nieuwe beheerplannen.
Voor de uitvoering van de natuurmaatregelen zijn met de beherende organisaties beheerovereenkomsten afgesloten. Met ingang van 2023 wordt overgestapt op subsidies. Hiervoor zijn in 2022 twee nieuwe subsidieregelingen (voor maatregelen gefinancierd vanuit Natuurpact en Programma Natuur) vastgesteld.

Programma Natuur
Via een specifieke uitkering (Spuk) zijn middelen beschikbaar voor versnelde uitvoering van natuurmaatregelen voor Natura 2000 en NNN. De maatregelen moeten uiterlijk in 2023 bestuurlijk verplicht zijn en uiterlijk in 2025 moeten ze uitgevoerd zijn. In de voorbereiding hiervan hebben we afgestemd met de uitvoerende partijen (natuurterreinbeheerders en ook gemeenten en waterschappen). Dit heeft geleid tot een pakket aan mogelijke maatregelen. In 2022 is een subsidieregeling gemaakt die in werking is.

De rijkdom aan planten en dieren, de biodiversiteit is de afgelopen decennia (ook in Zuid-Holland) fors afgenomen. Om de biodiversiteit weer te herstellen, zorgen we dat planten en dieren weer een goed leefgebied krijgen, in balans met allerlei andere activiteiten. Daar is in 2022 op diverse manieren aan gewerkt.

Bos- en bomenbeleid
Bos en bomen bieden vele positieve effecten voor mens en dier. Ze zorgen voor een gezonde bodem, leefomgeving en lucht, een vergroting van biodiversiteit en bieden een fijne plek om te recreëren. Op het onderwerp bos en bomen blijft de maatschappelijke energie en aandacht groeien. De landelijke ambitie voor 2030 is 37.000 ha extra bos te realiseren binnen en buiten het Natuur Netwerk Nederland (NNN). De druk op de ruimte is groot, zeker in het verstedelijkte Zuid-Holland. In het Werkplan Bos en Bomen 2021-2022 is daarom beschreven dat we goed in beeld willen krijgen waar de mogelijkheden voor bosuitbreiding liggen. Afgelopen jaar is daar een mooie slag in geslagen:

• De ruimtelijke strategie bos en bomen is afgerond. In dit inspirerende en activerende document worden per landschapstype handvatten aangeboden om de uitbreiding van bos en bomen een plek te geven. Met het gevarieerde landschap van Zuid-Holland als basis, wordt een koppeling gemaakt met andere belangrijke maatschappelijke opgaven.
• Om de ruimtelijke strategie te realiseren, is in 2022 de Zuid-Hollandse Bosmakelaar van start gegaan. De Bosmakelaar ondersteunt initiatieven van gemeenten, bedrijven en burgers om meer bos en bomen te realiseren.
• Ook inwoners van Zuid-Holland kunnen via de provincie aan de slag met het planten van bomen. Dit wordt ondersteund via twee initiatieven. Plan Boom van de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland en Meerbomennu .
• Daarnaast is samen met Staatsbosbeheer gewerkt aan het Ontwikkelperspectief bossen recreatiegebieden Zuid-Holland een overzicht van de stand van de vitaliteit van bossen in recreatiegebieden in Zuid-Holland. Op basis hiervan wordt bepaald welke maatregelen nodig zijn in de gebieden om de veerkracht en biodiversiteit van de bossen te vergroten. In de studie is ruimte gevonden om 185 ha nieuw bos in recreatiegebied te realiseren en is geconcludeerd dat actief bosbeheer noodzakelijk is.
• In 2022 is ook gewerkt aan twee ingediende moties (1117 ‘de spade de grond in’ en 1142 ‘duurzaam bos en bomenbeleid’). Hiermee is eenmalig € 2,5 mln uitvoeringsbudget begroot, en voor de tweede motie worden Provinciale Staten in Q2 2023 geïnformeerd aan de hand van een (beknopt) uitvoeringsprogramma.

Soortenbeleid
Een stap in de richting van de verdere bescherming van de 40 icoonsoorten in Zuid-Holland is het soortenbeleid. De ‘Herziening Omgevingsbeleid Module Soortenbeleid’ is deze collegeperiode vastgesteld door GS en PS. Het soortenbeleid is via actieve en passieve soortenbescherming gericht op het in gunstige staat brengen van het leefgebied van de icoonsoorten. Hiermee wordt de biodiversiteit van Zuid-Holland behouden en verbeterd. Het nieuwe omgevingsbeleid biedt handvatten voor provincie, gemeenten, waterschappen en andere belanghebbende partijen om een ‘natuurinclusieve’ samenleving te maken, waar versterking van biodiversiteit zoveel mogelijk hand in hand gaat met andere grote opgaven zoals woningbouw en infrastructuur.
Door aan de voorkant van ruimtelijke ontwikkelingen rekening te houden met biodiversiteit, neemt bovendien de kans af dat in een later stadium van een bouwproces vertraging optreedt.

Voor behoud van sommige icoonsoorten loopt een programmatische aanpak gericht op een goed leefgebied, zoals voor de grutto via het Actieplan boerenlandvogels en het Aanvalsplan grutto. De groene cirkel bijenlandschap zet zich in voor de bescherming van bijen en is dit jaar uitgebreid met een nieuw bijenlandschap in IJsselmonde. Icoonsoorten als de weidehommel en argusvlinder kunnen hiervan profiteren. Voor de zandhommel is dit jaar een grondig onderzoek op gebiedsniveau uitgevoerd, waarmee een gerichte aanpak voor bescherming mogelijk wordt. Dit project heet de ‘zandhommelzuidas’ en is in samenwerking met andere partijen opgepakt. Vanwege signalen over de sterke achteruitgang van icoonsoort groene glazenmaker is opdracht verleend om het actuele leefgebied in kaart te brengen in delen van Zuid-Holland die in het recente verleden tot het kerngebied van deze soort behoorden.

Deltaplan Biodiversiteit
We vergroten de biodiversiteit in de steden, het agrarisch gebied en recreatiegebieden doordat we onder meer partner zijn van het Deltaplan Biodiversiteit. Natuurorganisaties, boeren, wetenschappers, banken en bedrijven zijn zich bewust van de biodiversiteitcrisis en hebben de handen ineen geslagen. In 2022 is vanuit Deltaplan Biodiversiteit het Aanvalsplan Landschap ontwikkeld en aan de Minister voor Natuur en Stikstof aangeboden. Inmiddels is het doel van het Aanvalsplan onderdeel geworden van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG): de realisatie van 10% groenblauwe dooradering in het landelijk gebied.

Agenda Natuurinclusief Zuid-Holland
Biodiversiteitsherstel gaat niet alleen over de begrensde natuur, maar ook over natuur tot aan de voordeur. Er wordt daarom landelijk gewerkt aan een agenda natuurinclusief. Het einddoel is gesteld op een volledig natuurinclusieve samenleving in 2050. De eerste landelijke agenda natuurinclusief is inmiddels vastgesteld. Vanuit Zuid-Holland namen we deel aan het proces van agendavorming en we hebben de agenda in IPO-verband ook omarmd.
Vanwege het belang voor Zuid-Holland is het thema Biodiversiteit als dwarsdoorsnijdend thema aangemerkt. Dit zal met name gestalte krijgen in de vorm van ‘natuurinclusief werken en ontwikkelen’, waarbij biodiversiteit steeds meer een gelijkwaardig doel wordt in alle domeinen en opgaven. Dit betekent een transitie die komende jaren vorm zal krijgen.

Als eerste stap in een concretisering voor Zuid-Holland is een Toekomstverkenning natuurinclusief uitgevoerd. De verkenning is gepresenteerd tijdens de Eventweek natuurinclusief werken van 7 tot en met 11 november 2022. Deze verkenning is geen beleid van de provincie, maar biedt frisse ideeën en beelden voor Zuid-Holland. Met als belangrijkste oproep: basiskwaliteit natuur overal. Dat klinkt misschien niet zo ambitieus, maar op veel plekken is zelfs de basis nog niet op orde: de condities om onze algemeen voorkomende soorten ook algemeen te houden.
Vanuit de toekomstverkenning natuurinclusief werken we komende tijd stapsgewijs toe naar een provinciale agenda natuurinclusief. Deze agenda vormt een handelingskader voor natuurinclusief werken binnen onze provinciale organisatie en met onze partners. Conform motie 1140 zullen we bij Voorjaarsnota 2023 aangeven hoe de Zuid-Hollandse Agenda Natuurinclusief wordt ingevuld bij de andere ambities en domeinen dan natuur.

Boerenlandvogels
In februari 2019 is het Actieplan Boerenlandvogels 2019-2027 gepresenteerd door de provincie Zuid-Holland en acht partners. Doel van dit plan: het behoud van het leefgebied voor akker- en weidevogels en het ombuigen van een neerwaartse trend naar groei van het aantal weide- en akkervogels met uiterlijk in 2027 een grotere populatie dan in de referentieperiode 2013-2015.

In 2022 heeft de provincie met de partners verder gewerkt aan de uitvoering van het Actieplan. Via de openstelling van de Subsidieregeling groen / verbetering leefgebied grutto en patrijs zijn middelen vrijgemaakt voor inrichtings- en beheermaatregelen in natuurgebieden en agrarisch gebied, die in 2023 worden uitgevoerd. Partners  als de terreinbeherende organisaties en de agrarische collectieven benutten deze middelen voor verbetering van het leefgebied van weidevogels, akkervogels en vogels van de bollenvelden.

Om predatie (consumeren van eieren en met name jonge vogels door roofdieren) beter tegen te kunnen gaan hebben de agrarische collectieven samen met gebiedspartners de laatste hand gelegd aan predatiepreventie- en beheerplannen, waarin de kaders en ambities op dit punt beschreven staan. Deze zijn op twee na allemaal gereed. De laatste twee plannen worden in het eerste kwartaal van 2023 afgerond. Onze partner De Groene Motor heeft een eerste versie opgeleverd van het Dashboard Boerenlandvogels, waarin op basis van de monitoringgegevens van alle partners een zo goed mogelijk beeld wordt gegenereerd van de aantallen en verspreiding van de boerenlandvogels. Dit dashboard wordt komend jaar nog verder verbeterd en aangevuld met extra gegevens.
Afgelopen jaar zijn de ambities voor de periode 2023 tot en met 2027 uitgewerkt in een Uitvoeringsagenda Boerenlandvogels (als bijlage bij het actieplan), die tijdens het Bestuurlijk overleg Boerenlandvogels op 17 november 2022 is vastgesteld.

In 2022 is de inrichting van het weidevogelgebied in de Zoetermeerse Meerpolder gereed gekomen, waardoor 28 ha nieuw weidevogelkerngebied is ontstaan. Ook is de kavelruil in de Zuidpolder van Delfgauw afgerond, waardoor in die polder op termijn een aaneengesloten weidevogelgebied van ruim 110 ha in bezit bij provincie, gemeente Pijnacker-Nootdorp en Staatsbosbeheer zal ontstaan. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de inrichting van dit gebied gestart. Ook op provinciegrond in de Alblasserwaard (Donkse Laagten) en bij Rijnsaterwoude lopen projecten gericht op weidevogelvriendelijke inrichting.

In september zijn vanuit het Actieplan Boerenlandvogels twee filmavonden georganiseerd in samenwerking met Filmhuis Den Haag. Hier werd de film ‘Grutto!’ van de bekende filmmaker Ruben Smit vertoond. De filmavonden waren gericht op vrijwilligers, agrariërs en andere betrokkenen bij de uitvoering van het Actieplan en op mogelijke nieuwe actieve partners.

Agrarisch Natuurbeheer
In 2022 is via een uitbreiding van het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) een eerste start gemaakt met het Aanvalsplan grutto. Met deze uitbreiding is er extra zwaar beheer in de Krimpenerwaard en de Alblasserwaard mogelijk gemaakt. Het gaat daarbij onder andere om de pakketten plas-dras en kruidenrijk grasland. Wij nemen als provincie actief deel aan het landelijke overleg over het Aanvalsplan grutto, dat als doel heeft om grotere aaneengesloten gebieden te maken die optimaal worden ingericht en beheerd voor weidevogels.

In 2022 is ook heel hard gewerkt aan de invoering van het nieuwe ANLb per 1 januari 2023. In het najaar is het Nationaal Strategisch Plan (NSP), waar het ANLb een onderdeel van is, door Brussel geaccordeerd.
Het provinciale Natuurbeheerplan met daarin de kaders voor de nieuwe periode voor het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) is in juni 2022 vastgesteld. Hierin zijn nieuwe eisen gesteld aan het weidevogelbeheer binnen het ANLb. Zo is de eis voor minimum-oppervlak aan zwaar beheer gestegen (naar 25%), en is er een minimum-oppervlak plas-dras opgenomen (van 1%). Ook zijn er beperkingen opgelegd aan de bemesting en aan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen binnen het ANLb.
Eind 2022 hebben de agrarische collectieven een nieuwe subsidieaanvraag ingediend voor de periode 2023-2028. Hierbij is, onder andere vanwege bovenstaande eisen, het beschikbare bedrag flinke verhoogd.

LIFE IP AAll4Biodiversity
Provincie Zuid-Holland is leadpartner van het Europese programma LIFE IP All4Biodiversity. Het oorspronkelijke doel van dit programma past goed in de huidige ontwikkelingen en opgaven voor het landelijk gebied: biodiversiteit, waterkwaliteit en broeikasemissies tegengaan (klimaat). Een aanpak die door het kabinet wordt onderkend via het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) waarmee de kwaliteitsverbetering van de (bestaande) biodiversiteit in een stroomversnelling is gekomen. Om goed op deze nieuwe werkelijkheid te kunnen inspelen was een herpositionering van het programma noodzakelijk. Deze herpositionering is eind april voorgesteld aan de Europese subsidiegever LIFE IP en akkoord bevonden. Vervolgens hebben de partners van All4Biodiversity gewerkt aan een aangepast projectvoorstel dat in 2023 definitief beschikbaar zal komen.

Binnen de pilot ‘Donkse Laagten’ zijn maatregelen op het gebied van waterinfiltratie en vaste mest/mestscheiding voorbereid. De uitvoering van werkzaamheden vindt grotendeels plaats in 2023. Op vijf agrarische bedrijven is in totaal 26 ha aan waterinfiltratiesystemen aangelegd. Hier wordt in de periode 2023-2025 onderzocht hoe deze systemen het beste kunnen worden ingezet om weidevogeldoelen te realiseren, en wat dit vraagt van de bedrijfsvoering. Verder zijn alle voorbereidingen getroffen om de ombouw van een conventionele stal naar een systeem voor vaste aangezuurde mest mogelijk te maken. Op het betreffende bedrijf en drie referentiebedrijven wordt in de periode 2023-2025 onderzocht wat de effecten van diverse mestvormen zijn op bodemleven en bovengrondse biodiversiteit. Daarnaast zijn vanuit pilot Donkse Laagten twee onderzoeksrapporten opgeleverd over kansen voor meer biodiversiteit, is de KansenAnalyse NatuurOntwikkeling doorlopen die binnen All4Biodiversity is ontwikkeld en in samenwerking met Yuverta is een kennis- en onderwijsprogramma ontwikkeld.

In het provinciale beleid streven we naar evenwicht in de dieren- en plantenpopulaties en de afweging van belangen van natuur en samenleving. Naast onze wettelijke taken in het kader van de Wet Natuurbescherming, nemen we, waar nodig, maatregelen, als bepaalde soorten het moeilijk hebben of als soorten schade veroorzaken, een bedreiging vormen voor de veiligheid of de natuurdoelen onder druk zetten.

Vergunning handhaving en toezicht
De wettelijke taken vergunningverlening, toezicht & handhaving zijn uitgevoerd voor Natura 2000, stikstof, faunabeheer, houtopstanden en soortenbescherming op grond van de Wet natuurbescherming. In 2022 is het aantal aanvragen bij de omgevingsdienst Haaglanden ten opzichte van vorige jaren weer verder toegenomen. Dat geldt ook voor het aantal meldingen in relatie tot  de Wet natuurbescherming (met name op de onderwerpen soortenbescherming en Natura 2000) waar omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid op moet acteren. Specifieke aandachtspunten in 2022 betrof voortzetting van de voorlichting aan en afstemming met gemeenten over de lopende aanvragen in het kader van soortenbescherming en aanvragen die eraan komen. Daarnaast is verder gewerkt aan de ontwikkeling van het soortenbeleid waarvoor een uitgebreide maatschappelijke consultatie heeft plaatsgevonden, deze is begin 2023 aangeboden aan Provinciale Staten om in de verordening vast te leggen

Exotenbestrijding
Als provincie hebben we onze wettelijke verantwoordelijkheid uitgevoerd door rosse stekelstaarten te bestrijden en nestlocaties van de Aziatische hoornaar te verwijderen. Ook wordt er gewerkt aan een planstudie voor de bestrijding of beheersmogelijkheden voor de kleine waterteunisbloem op het eiland Tiengemeten in de Hoeksche Waard. Daarnaast is in 2022 in het kader van het soortenbeleid afgesproken om in 2023 een plan van aanpak met TBO’s, waterschappen en een vertegenwoordiging van gemeenten op te stellen voor de aanpak en prioritering van wijdverspreide invasieve exoten.

Faunabeheer
BIJ12-Faunafonds heeft namens de provincie Zuid-Holland tegemoetkomingen verleend aan agrarische ondernemers vanwege schade veroorzaakt door in het wild levende beschermde dieren. Er is subsidie verleend voor de ganzenrustgebieden.
Als gevolg van hogere voedselprijzen, juridische procedures en een toename van schade veroorzaakt door grauwe ganzen, knobbelzwanen en smienten, zijn de tegemoetkomingen in faunaschade ook dit jaar fors gestegen ten opzichte van voorgaande jaren.

Bodemdaling landelijk gebied (Beleidsprestatie 5-2-2) hangt sterk samen met vitale landbouw (Beleidsprestatie 5-2-1). In onderstaande toelichting zijn beide beleidsprestaties samengevoegd.

Veehouderij, landbouwbodems en vollegrondsteelt
De ambities voor vitale landbouw zijn: economische vitaliteit, bredere inbedding, meer biodiversiteit, meer regionaal voedsel, meer circulariteit en kringlooplandbouw. Hiervoor is het volgende gedaan..

• Verduurzaming van de landbouw via NPLG-gebiedsprocessen.
• We hebben onderzoek laten doen naar maatregelen die stikstof en methaanuitstoot verminderen.
• We onderzoeken de mogelijkheden om verduurzaming van de landbouw te stimuleren, door boeren te belonen voor duurzaamheidsprestaties, via een Kritische Prestatie Indicatoren (KPI) systematiek. Ook werken we samen met de agrarische sector aan de ontwikkeling van data- en monitoringsmodellen.
• In verschillende proeftuinen voor zowel akkerbouw als veehouderij worden innovaties en experimenten ingezet voor gezondere bodem-ecosystemen, bodem-water evenwicht, kennis en bewustzijn bij boeren over volhoudbare en klimaatbewuste landbouw. Andere proeftuinen hebben betrekking op duurzamere stalsystemen, mestmanagement, verbetering ruwvoeropslag, balans bodem en water, precisiebemesting en vervanging van kunstmest.
• De provincie heeft een bestuurlijke ronde tafel met partners uit de hele keten geïnitieerd en georganiseerd over samenwerking vitale landbouw.
• Een aanzet voor nieuw mestbeleid, agrarisch grondbeleid, duurzame verdienmodellen en de uitwerking van natuurinclusieve landbouw is opgesteld. De doorwerking van deze thema’s zal op termijn landen in omgevingsbeleid.
• Diverse informatiebijeenkomsten georganiseerd over het nieuwe Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Het nieuwe GLB stimuleert verdere verduurzaming van de landbouw.
• Samenwerking versterkt met de thema’s tuinbouw en circulaire economie omdat er veel overlap is rond bodem- en waterkwaliteit, eiwittransitie en de ontwikkeling van nieuwe teelten.
• We hebben ons ingezet voor de ontwikkeling van kennis en handelingsperspectief over bodemdaling, CO ₂ -emissie, natte teelten, maatregelen en verdienmodellen en duurzame en opschaalbare vormen van landgebruik.

Zuid Hollandse Voedselfamilies
Er zijn verschillende projecten opgezet en uitgevoerd. Met deze inspanningen wordt geleerd van pioniers voor innovatie in de gehele sector.

• In polderpioniers komen voorlopers in het veenweidegebied bij elkaar en leren ze van elkaars ondernemingen en uitdagingen.
• Samen met het kadaster heeft Voedselfamilies inzicht gegeven in de opbouw en de uitdagingen voor de landbouw in een aantal gebieden in de Zuid-Hollandse Delta en Alblasserwaard.
• Voedselfamilies heeft samen met enkele akkerbouwpioniers in kaart gebracht welke financieringsbehoefte er is voor transitie in de akkerbouw.
• Bijgedragen aan de ontwikkeling van instapcontracten tussen boer en overheid binnen NPLG.

Programma Vitaal Platteland Hollands-Utrechtse Veenweiden (IBP-VP-HUV)  
Dit programma is bedoeld om een duurzaam gebruik van de slappe bodem in de Hollands-Utrechtse veenweiden te stimuleren. Dit hebben we gedaan door vanuit de vier overheidslagen, het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven samen te werken en te verkennen wat op strategisch niveau nodig is voor verandertrajecten van de benutting van veenpolders. In het kader hiervan zijn 2021 zes pilots gestart en gefinancierd. Deze zes pilots werken via verschillende invalshoeken gebiedsgericht aan een verandering van het landgebruik, de wijze van landbouw en een sociale transitie gericht op een integrale polderaanpak in het Hollands-Utrechtse Veenweidengebied. In 2022:

• Hebben weaar mogelijk de verbinding gelegd tussen de IBP-pilots en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).
• Zijn de voorbereidingen voor het verlenen van een subsidie aan een nieuwe pilot getroffen. Deze subsidie zal in 2023 worden verleend aan een middelbare onderwijsorganisatie, om het practoraat Water en Bodem op te starten.
• Is de pilot ‘Boer aan het Roer’ gestart met twee nieuwe projecten: in de polder Middelburg en Tempel (Reeuwijk) en in Stein-Zuid (Gouda).
• Is er een bestuurlijke inspiratiebijeenkomst georganiseerd, waarin lessen uit de pilots gedeeld en besproken werden met bestuurders van provincie, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties.

Klimaat en Bodemdaling
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de provincies een proces organiseren/faciliteren met grondgebruikers (onder andere agrariërs), maatschappelijke actoren, bewoners en medeoverheden gericht op een regionale veenweidestrategie per provincie. Samen werken wij aan het toekomstbestendig maken van de veenweidegebieden in Zuid-Holland met een gezonde natuur.
Hiervoor is in 2022 het volgende gedaan:

• De ontwerp Strategie Vitale Veenweiden is opgesteld. In 2022 is daar ook het Nationaal Programma Landelijk Gebied bijgekomen. In de Strategie Vitale Veenweiden is een eerste verbinding gelegd met de opgaven uit het NPLG. De Strategie Vitale Veenweiden wordt integraal onderdeel van het ZH-PLG.
• De gebiedsprocessen in de drie prioritaire gebieden Nieuwkoopse Plassen e.o., Krimpenerwaard en Alblasserwaard zijn voortgezet en voor andere deelgebieden zijn vergelijkbare processen gestart.
• Rond het thema kennis hebben we onze bijdrage aan het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling en Funderingen gecontinueerd.
• Samen met de andere veenprovincies en het Rijk hebben we bijgedragen aan vier projecten van het Nationaal Veenweide Innovatieprogramma (VIP-NL) (natte teelten, veenmos, klei in veen en hoogwaterboerderij) en samen met Utrecht en Friesland hebben we bijgedragen aan een Project Veentuinderij.

Impulsgelden Veenweiden
Om een veenweidestrategie voor Zuid-Holland op te stellen zijn er Rijksmiddelen beschikbaar, de zogeheten impulsgelden Veenweiden. In 2022 zijn de landbouwgronden van twee bedrijven gekocht en is gestart met bodemdalingsremmende maatregelen in veenweidegebieden. Ook is de Subsidieregeling Groen Zuid-Holland 2016 aangepast, waardoor subsidieverlening mogelijk wordt gemaakt in 2023 voor waterinfiltratiesystemen en verduurzamingsmaatregelen in veenweidegebieden.

Regio Deal bodemdaling Groene Hart
Met de Regio Deal bodemdaling Groene Hart willen we het handelingsperspectief vergroten van inwoners, agrariërs, ondernemers, terreinbeherende organisaties en overheden. Hiervoor werken overheden, kennisinstellingen, agrarische sector, bewoners en bedrijfsleven samen aan een aanpak tegen bodemdaling.  Met deze deal zijn 28 projecten gemoeid (www.bodemdalingdebaas.nl ). Met de uitkomsten van deze projecten dragen we bij aan de kennis bij bovengenoemde partijen. Op deze manier is bij de partijen bekend wat zij moeten doen als ze te maken krijgen met bodemdaling in de stad of in het landelijk gebied. In het bestuurlijk overleg Rijk-Regio Overleg (RRO) op 17 november 2022 is ingestemd dat het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen (KBF) ook zal zorgen voor borging en verspreiding van kennis over dit onderwerp. Op bestuurlijk niveau regio en op Rijk-regioniveau is een start gemaakt om het thema bodemdaling beter op de kaart te krijgen en een slag te maken in de gehele bodemdalingsproblematiek.

Interbestuurlijk programma vitaal platteland Zuidwestelijke Delta
Met een looptijd van 2020 t/m 2024 zetten we binnen het IBP in op een natuurlijke delta en natuur inclusief agrocomplex in een vitaal landschap.
Enkele resultaten en mijlpalen uit programma zijn:

• Perspectief Volhoudbare landbouw 2040: met zo’n 30 boeren en ketenpartijen zijn gezamenlijke opgaven benoemd en toekomstbeelden opgehaald. Resultaten: twee netwerkbijeenkomsten. Rapport toekomstperspectief grootschalige landbouw 2040, Rapport toekomstperspectief agrocomplex Zuidwestelijke Delta.
• Gebiedspilot biodiversiteitsmonitor Akkerbouw Zuidwestelijke Delta: ontwikkeling monitoringssysteem duurzame prestaties op het boerenbedrijf. 12 KPI’s (biodiversiteit, stikstof, koolstofvastlegging, bodem en waterkwaliteit, enzovoorts) en de achterliggende datasystemen, inzet van pool van KPI-coaches, toets> monitor> beloning van 130 boeren, klankbordgroep van 30 keten- en maatschappelijke partijen. Onderdeel van landelijke BMA en KPI-Kringloop (ministerie van LNV). Koppeling met alle  IBP-projecten.
• Gebiedspilot gewasdiverse teeltsystemen; strokenteelt: gestart twee innovatiegroepen van 16 boeren (7 in ZH)) die gezamenlijk businessmodellen en bouwplannen ontwerpen. Lerend netwerk: 30-40 erfbetreders/ ketenpartijen. Onderdeel van PPS Strokenteelt NL.
• Openbaar groen en landbouw: drie pilots (Brabant, Zeeland, Zuid-Hollandse Delta) ontwikkeling van biodiversiteit door openbaar groen en akkerranden. Ontwikkeling biodiversiteitkansen kaarten. Ontwikkeling biodiversiteitsmonitor ‘Obsidentify APP’. Onderzoek biodiversiteitsverbetering maaibeheer en luzerneteelt. Zo’n 50 boeren, keten en kennispartijen zijn hierbij betrokken.
• Koolstofboeren Zuidwestelijke Delta: ontwikkelen schaalbaar model koolstofvastlegging. 30 boeren die koolstof vastleggen en hiervoor worden betaald door keten- /marktpartijen. Vergelijking verschillende berekeningsmethodieken en bijdrage aan ontwikkeling KPI BMA.
• Living Lab Zoetwater: perspectief op toekomstig landschap met waterbeheerders. Quick scans en haalbaarheidsplannen zoetwateropslag in de bodem. Bodem- en watercoaching van zo’n 30 boeren. Vouchersregeling voor financiering eerste maatregelen. Gestart zoetwateracademie met boeren, onderwijs en kennispartijen. Taskforce Governance met kennis over werken in transities.  
• Zoetwater op de kop van Goeree: onderzoek, uitvoering en monitoring van kansrijke maatregelen van zoetwaterbeheer met natuurorganisaties, waterbeheerders en 20 boeren.

Groene Cirkels
De huidige Groene Cirkels (GC) leveren een katalyserende bijdrage aan de economische positie van bedrijven, schone energie, duurzame teelt, gezonde bodem, circulaire economie, sterke steden en dorpen, vitale landbouw en gezonde natuur, tegengaan van bodemdaling en stikstofemissie, kringlooplandbouw, nieuwe verdienmodellen voor boeren, biodiversiteit in landelijk en stedelijk gebied, gezondheid, emissie loos varen, Plastic vrije - en palingrijke vaarwegen. GC werkt als ‘buitenboordmotor’ zoals bij de NPLG doelen. Hierbij is het netwerk de sleutel, met partners in bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Afgelopen jaar waren er vijf GC.

Heineken
Het huidige convenant van de Groene Cirkel Heineken kent vanwege de financiële gevolgen van de coronacrisis een kortere doorlooptijd met een beperkte set activiteiten. in 2022 is een multifunctionele sloot in gereedheid gebracht voor lozingen en metingen en we hebben stappen gezet in de verkenning naar het sluiten van kringlopen met een regionale gft-verwerkingslocatie.

Kaas en Bodemdaling
In de Groene Cirkel Kaas en Bodemdaling zijn eerste pilots op het tegengaan van bodemdaling opgeschaald in een IBP-gebiedsproces. Vanuit het TKI-kennisprogramma hebben kennisateliers met professionals en boeren geleid tot een aanbod van vier maatregelen ‘Op weg naar een New Deal tussen boer en samenleving’. Het Living Lab programma heeft ook in 2022 verschillende mogelijkheden geboden om eerdere pilots te integreren en te toetsen in de praktijk. Zo is er in samenwerking met de Eramus Universiteit gekeken naar belemmerende, danwel helpende factoren bij het inrichten en onderhouden van biodiverse sloten. In 2022 is een nieuw convenant gesloten tussen de zeven partners in de Groene Cirkel Kaas en Bodemdaling, inclusief een herijkte droom. In het nieuwe convenant is er, naast de bestaande thema's (bodemdaling tegengaan, biodiversiteit bevorderen en met duurzame verdienmodellen experimenteren), ook aandacht voor water(kwaliteit) verbeteren, experimenteren met circulaire bedrijfsvoering experimenteren en (agrarische) emissies verminderen. In het najaar van 2022 is het convenant vertaald naar een concrete pionieragenda, die handvatten biedt om verschillende nieuwe projecten in de Alblasserwaard op te zetten.

Farm Frites
Met de ondertekening van het convenant Groene Cirkel Duurzame Fritesketen 2022-2025 is op 19 mei 2022 het samenwerkingsprogramma opnieuw voor drie jaar vastgesteld. Samen bundelen de multinational, Farm Frites, de provincie Zuid-Holland, de Stichting Wageningen Research en de HAS Hogeschool hun krachten in een triple helix samenwerking. Zij zetten zich in voor de transitie naar een duurzame fritesketen en willen samen met de ketenpartners een voorbeeld stellen voor de rest van de sector en de voedselketen. In 2022 is ingezet op:

• De aanleg van 25 (MW) zonneveld als onderdeel van de energietransitie en een groen bedrijventerrein;
• De verduurzaming van de logistieke corridor Oudenhoorn-Rotterdamse haven;
• Ontwikkelen van een verdienmodel rondom koolstofvastlegging met 12 Farm Frites boeren.

Groene gezonde stad
De GC biedt kansen om biodiversiteitsambities, klimaatadaptatie en verbetering van de gezondheid in stedelijk gebied te realiseren, door te leren van concrete projecten. In april 2022 hebben wij met de betrokken netwerkpartners de droom vertaald naar de volgende projecten:

• In Leiden wordt verkend hoe grote groenstructuren in een hoogstedelijke omgeving gecreëerd kunnen worden, in vervolg op het succesvolle Singelpark in Leiden.
• In de gemeente Dordrecht wordt bekeken hoe de wijk De Staart in samenwerking met de bewoners een leefbare, groenblauwe wijk kan worden. Hiervoor is onder meer een maatschappelijke kosten en baten analyse uitgevoerd.
• In Rotterdam worden kennisvragen over samenwerking tussen overheid en inwoners, hittestress en waterinfiltratie onder de loep genomen bij  vergroening van het Bospolderplein, wat gebeurt op initiatief van de buurtbewoners. Bij dit project is ook een maatschappelijke kosten en baten analyse uitgevoerd.
• Alphen aan den Rijn gaat aan de slag met het ‘bewateringssysteem van de toekomst’. Hierbij wordt kennis opgedaan over welk watersysteem goed werkt om het groen in de stad in leven te houden, wie er verantwoordelijk is voor waterschade en hoe je het systeem kunt laten meegroeien met het toenemend aantal groene gevels en daken. Voor dit projecten is een nulmeting uitgevoerd waarmee kansen inzichtelijk gemaakt worden voor vergroening.

Tuin van Holland:
In 2021 ontwikkelden chefkoks, artsen, producenten en groothandels een nieuwe Groene Cirkel rondom ons culinair en landschappelijk erfgoed: de Tuin van Holland. Door de vraag naar duurzame regionale producten open te breken stimuleren ze de vraag én het verdienmodel voor duurzame voedselproductie. In 2022 zijn er de volgende resultaten.

• Samenwerkingsverband met intentieverklaring van 17 partners uit horeca en catering met zorginstanties, agrarische organisaties, onderzoek en overheid om projecten te vormen die katalyseren in de marktvraag.
• Website met storytelling en verhaal die veel publiciteit krijgt en steeds meer partners aantrekt tot het netwerk. Zie ook www.detuinvanholland.nl .
• Tool handreiking criteria De Tuin van Holland inkoop en koken voor chefs ontwikkeld door LUMC, boeren en Dutch Cuisine.
• Eerste pilot in Noordwijk met 9 deelnemende restaurants + 2 groothandels met duurzame, gezonde gerechten van producten uit de regio op de kaart. Dit project gaat het komende jaar groeien.
• Eerste verkenning en interesse netwerk inkoop en aanbesteding. 9 potentiële partners verkennen nu start inkoop project begin 2023 samen met MVO NL.
• Uitbreiding pilot horeca naar Rotterdam samen met Rotterdam de Boer Op.
• Ontwikkeld concept instapcontracten wat nu als beleidsinstrument wordt ingebed in het NPLG.
• Pilot De Tuin van Holland catering Grand Café Provinciehuis.

POP3
Voor het derde Plattelands Ontwikkelings Programma (POP3) zijn in de periode 2016 tot en met 2021 veel subsidies verstrekt om het ambitiedocument innovatieagenda duurzame landbouw uit te voeren. Er is subsidie verleend aan diverse projecten waarin innovaties worden ontwikkeld en beproefd. Daarnaast zijn jonge landbouwers met subsidie gestimuleerd om te investeren in verduurzaming van het bedrijf waar zij bedrijfshoofd van zijn geworden. Ook is er subsidie verleend voor kennisoverdracht aan landbouwers, zijn er investeringen voor boerenlandvogels en investeringen voor de waterkwaliteit gesubsidieerd.

Vanaf 2022 is het POP3-programma de fase van uitfinanciering ingegaan. De gesubsidieerde projecten zijn
uitgevoerd of nog in uitvoering en moeten voor 31 december 2024 afgerond zijn.

LEADER (Liaison Entre Actions de Développement de l’Économie Rurale)
Met het instrument LEADER is bijgedragen aan de brede ontwikkeling van het platteland in de gebieden Holland-Rijnland, de Krimpenerwaard en de Alblasserwaard. Binnen LEADER worden initiatieven beoordeeld door een groep partijen in een gebied. Veel projecten die met LEADER zijn gesubsidieerd, hebben betrekking op de stad-landrelatie en dragen bij aan het verdienmodel van de landbouw, maar ook aan biodiversiteit, klimaat en natuurlijke hulpbronnen.
Voor LEADER zijn in 2022 de laatste subsidies verleend. Het gaat om initiatieven als een korte keten initiatief in de Krimpenerwaard en een onderzoek naar een coöperatief energienetwerk van boeren.

Hoewel er vanaf 2016 veel initiatieven bij de groepen werden voorgedragen, kostte het initiatiefnemers in het algemeen aardig wat tijd om hun project kwalitatief te verbeteren om voor LEADER-subsidie in aanmerking te komen. Na de periode van lockdowns en andere beperkingen rond corona is LEADER in een stroomversnelling gekomen en zijn veel projecten in uitvoering.

Voor toelichting zie beleidsprestatie 5-2-1 Vitale landbouw.

Ook in 2022 is voor waterveiligheid gewerkt aan diverse projecten en samenwerkingen met andere overheden.

Deltares heeft samen met de provincie Zuid-Holland, de waterschappen, de veiligheidsregio’s en de gemeenten Rotterdam en Dordrecht onderzoek gedaan naar extreme neerslag. Deze casestudie ‘Case studie Zuid-Holland: 'Analyse grootschalige wateroverlast'’ levert input voor ‘water en bodem sturend’ en de ‘ruimtelijke puzzel’. Het onderzoek is in januari 2023 opgeleverd.

De provincie was betrokken bij de voorbereiding van 4 dijkversterkingen bij verschillende waterschappen tijdens de verkenningsfase en planuitwerkingsfase. Hiervoor neemt de provincie deel aan de ambtelijke en bestuurlijke begeleidingsgroepen van de dijkversterking. De provincie heeft geadviseerd over de MER-producten van projecten in de verkenningsfase en planuitwerkingsfase.
Waterschappen rapporteren jaarlijks over de voortgang van hun verbeter- en herstelprojecten voor regionale keringen (om zo in 2030 te voldoen aan de omgevingswaarde). Samen met de provincies Utrecht en Noord-Holland zijn de rapportages samengevoegd en ter kennisname aan PS aangeboden.

De beheerovereenkomst, waarin werd geregeld dat de provincie het beheer van de Zandmotor coördineerde, en de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) Strandbewaking en Toezicht Zwemveiligheid Zandmotor liep in 2021 af.
Een juridisch onderzoek is uitgevoerd om duidelijkheid te krijgen in wettelijke taken en verantwoordelijkheden van de provincie voor het beheer op de Zandmotor. In opvolging van dit onderzoek zal de provincie de taken en verantwoordelijkheden die bij andere overheden horen niet langer voortzetten.
De provincie zal opdracht blijven verlenen voor het natuurbeheer op de Zandmotor. De subsidie voor de alarmploeg van de reddingsbrigades wordt tot en met 2024 voortgezet. De provincie blijft de website van de Zandmotor, https://dezandmotor.nl , onderhouden voor publiekscommunicatie over activiteiten en onderzoek op de Zandmotor.

Inzet is geleverd voor de samenwerking in de regionale uitwerking van het Deltaprogramma’s Zuidwestelijke Delta en Rijnmond-Drechtsteden. Voor de ontwikkeling van een landelijk en regionaal waterveiligheidsmodel is kennis en capaciteit geleverd. Deze modellen zijn nodig voor de uitvoering van de EU Richtlijn Overstromingsrisico’s.  

In de zomer van 2022 was het extreem droog en is capaciteit ingezet om deel te nemen aan het regionaal droogte-overleg West-Nederland midden. Ook is in opdracht van Provinciale Staten het symposium ‘In de spiegel van het water’ georganiseerd. Hiervoor is een projectleider en ambtelijke ondersteuning geleverd.
Deze extra personele inzet was niet voorzien. De keuze is gemaakt om niet te starten met verdere invulling van het beleid voor meerlaagse veiligheid.
De provinciale inzet voor buitendijks bouwen is geëvalueerd samen met de betrokken gemeenten. Conclusie was dat de provinciale inzet daar minimaal kan worden ingevuld. Dit is ook in het regionaal waterprogramma verankerd.

De provincie is bestuurlijk voorzitter van het Regionaal Bestuurlijk Overleg (RBO) Rijn west, Hierin werken we samen met andere partijen aan de strategische agenda en uitvoering van maatregelen om de KRW-doelen te bereiken. De gezamenlijke inzet op doelbereik van de Kaderrichtlijn Water (KRW) heeft een extra impuls gekregen met het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Er is bijgedragen aan de gebiedsverkenningen.  

Ook heeft de provincie (beperkt) bijdragen geleverd aan co-financiering van onderzoeken om de waterkwaliteit te verbeteren, zoals aan het project ‘Opruimen zwerfafval Gouwe’, onderzoeken naar maatregelen om vis-intrek te stimuleren en twee pilot-onderzoeken naar het afvangen van de Amerikaanse rivierkreeft. Resultaten van de Delflandse pilot Rivierkreeften zijn gepresenteerd tijdens een technische sessie over de effecten van de rivierkreeft op het watersysteem.

In 2022 zijn de afspraken met de partners rond de emissieloze kas geactualiseerd met het oog op de KRW-periode 2022-2027 met het ‘Afsprakenkader waterkwaliteit en glastuinbouw’. Het afsprakenkader bevat drie sporen: kennis- en innovatieontwikkeling, communicatie en versterking handhaving door gemeenten en waterschappen.

Vanuit waterkwaliteit is een bijdrage geleverd aan uitwerking van de beleidsbrief ‘Water en bodem sturend’,. De strategische keuzes werken ook door in de zoetwaterbeschikbaarheid voor Zuid-Holland.
Samen met de waterschappen is gestart met een beleidsverkenning ‘Water en bodem sturend’, met als product een klimaatonderlegger. Deze zal benut worden in de gebiedsprocessen voor NPLG, woningbouwopgave en de ruimtelijke puzzel. De klimaatonderlegger wordt in het voorjaar van 2023 aangeboden aan GS en PS.

De rol van de provincie als bevoegd gezag voor grondwateronttrekkingen verandert bij invoering van de Omgevingswet. Daarom is de Zuid-Hollandse Omgevingsverordening vastgesteld met daarin nieuwe regels voor de bescherming van grondwaterbeschermingsgebieden en drinkwaterwingebieden. De belanghebbende partijen zijn betrokken bij het opstellen van de regels. De omgevingsdiensten voeren de VTH-taken namens de provincie uit.
Om de vergunningverlening voor bodem en energiesystemen te actualiseren is incidenteel extra inspanning verricht. Ook zijn handleidingen gemaakt waarin de toepassing van de regels en de consequenties voor activiteiten van bedrijven in grondwaterbeschermingsgebieden worden uitgelegd.

De provincie heeft als bevoegd gezag MER-procedures gestart voor nieuwe oevergrondwaterwinningen en de ‘drinkwatervoorziening van de toekomst’ van twee drinkwaterbedrijven om zo toekomstige bronnen voor drinkwater te verkennen. In de gebiedsgesprekken met de drinkwaterbedrijven is gesproken over de voortgang van maatregelen die bijdragen aan de bescherming van de drinkwaterbronnen en samenwerking met partijen die hierbij betrokken zijn. Om voorbereid te zijn op ontwikkelingen rond grondwaterbescherming is een onderzoek gestart naar herijking van grondwaterbeschermingsbeleid.

De voorbereidingen voor een bestuursovereenkomst voor zoetwaterregio West-Nederland die in 2023 wordt vastgesteld zijn gestart. Provincie Zuid-Holland verkent of aanvullende kaders nodig zijn voor de lozing van brijn (concentraat na ontzilten van brak grondwater). De resultaten van deze verkenning worden in het voorjaar van 2023 verwacht.

De EU-verordening minimumeisen hergebruik van water zal vanaf juni 2023 van toepassing zijn. In het Ontwerp Uitvoeringsbesluit verordening hergebruik stedelijk afvalwater wordt de provincie aangewezen als bevoegd gezag. In IPO-verband zijn in 2022 afspraken gemaakt met het ministerie van IenW over de benodigde financiering voor VTH taken van omgevingsdiensten, een handreiking voor het bevoegd gezag en kennisontwikkeling. De provincie neemt namens IPO deel aan de interbestuurlijke werkgroep.

In programma Coastar is de samenwerking bestendigd door een landelijke samenwerking gericht op netwerksamenwerking, leren, realiseren en opschalen. In het Westland is een praktijkpilot in ontwikkeling. In deze praktijkpilot zal het ontwikkelde waterbankconcept worden getoetst. De benodigde subsidies zijn aangevraagd door de opgerichte coöperatie van tuinders.