Grond-voor-grond: verkoop gronden ten behoeve van de realisatie van het NNN
Realisatie en prognose verkoop Grond-voor-Grond
De provincie verkoopt een deel van haar gronden buiten de beleidsopgave om middelen te genereren voor de realisatie van de NNN. Dit wordt Grond-voor-Grond genoemd (GvG). In de periode tot 2027 moet circa € 150 mln netto (= € 180,0 bruto minus proces- en risicokosten, beheerkosten en boekwaarde) gerealiseerd worden.
In 2022 is voor in totaal circa € 15,5 mln aan grond verkocht. De totale opbrengstenraming voor de grondverkoop voor 2022 bedroeg € 12 mln. Hiermee ligt het gerealiseerde resultaat iets boven de prognose. De lasten (proceskosten en afwaarderingslasten) in verband met GvG bedroeg in 2022 € 1,4 mln waarmee de netto-opbrengst in 2022 uitkomt op ca. € 14,1 mln. Het verkoopresultaat voor GvG wordt vooral verklaard door de interne verrekening tussen GvG en NNN in verband met de overdracht van GvG-gronden naar het NNN-programma (€ 8,6 mln). Tot en met 2022 is hiermee circa € 130 mln aan verkopen gerealiseerd.
In 2020 heeft de tweejaarlijkse actualisatie van het GvG bezit plaatsgevonden. Naast een nieuwe taxatie van het provinciale GvG bezit is ook weer gekeken naar de te verwachten proceskosten, risico’s en beheerkosten. De resultaten van deze geactualiseerde business case zijn in de begroting verwerkt.
Per 31-12-2022 beschikt de provincie nog over circa 620 ha GvG-grond. Het grootste deel hiervan ligt in de Krimpenerwaard en dient/kan ingezet worden als ruilgrond voor de natuurontwikkeling en nieuwe opgaven aldaar.
Met het oog op de ontwikkelingen binnen de ZH-PLG zal in 2023 worden geïnventariseerd welk bezit (voor zover nog niet in het bereik van een opgave) een bijdrage kan leveren in de gebiedsprocessen. Het ligt voor de hand dat het bezit dat van meerwaarde is voor de gebiedsprocessen uiteindelijk overgaat naar de grondbank voor het ZH-PLG.
Waarderingsbeleid groene grond
De aankoopprijs van de aangekochte gronden, die vallen binnen de NNN, wordt afgewaardeerd naar een reële prijs voor natuurwaarde en als zodanig op de balans gezet. Aankopen die buiten de begrenzing vallen worden voor de aanschafprijs op de balans gezet.
Het verschil tussen de GvG-opbrengsten uit verkoop van de grond minus risicofactor, minus boekwaarde verkochte grond en minus verkoopkosten is in de begroting opgenomen als dekkingsmiddel voor de realisatie van de NNN. De voorraad groene grond ultimo 2022 heeft een boekwaarde van circa € 26 mln. Deze is als volgt samengesteld:
- GvG-grond: circa € 6 mln.
- NNN-grond: circa € 14 mln (inclusief gronden met een weidevogeldoelstelling).
- RodS-grond: € 0.
- ZH-PLG (veenweide): € 6 mln
Marktprijsverstoring
De laatste uitgevoerde grondprijsmonitor stamt uit 2016 (uitgevoerd in 2017). Hieruit bleek dat de hoogte van de gerealiseerde opbrengsten door PZH niet sterk afweken van de overige gerealiseerde opbrengsten uit grondverkopen in Zuid-Holland. Daarnaast bleek ook dat de aantallen hectares die PZH op de markt bracht niet van invloed was op het prijsniveau dan wel de afzet. Op basis daarvan is gesteld dat het gehanteerde prijsbeleid marktconform was en er geen marktverstoring optrad.
Voor de daarop volgende jaren is het steeds niet mogelijk geweest om op basis van de jaarlijks door het Kadaster aangeleverde data over de grondverkopen in het agrarische gebied in Zuid-Holland te destilleren in hoeverre de provincie marktconform en niet prijs verstorend werkt. Er zijn namelijk te weinig aangeleverde gegevens bruikbaar. Zo ook weer voor het jaar 2020. Dit is de reden dat ook voor 2022 geen monitor heeft plaatsgevonden. Mogelijk dat in 2023 op basis van de aangeleverde gegevens door het kadaster er wel een monitor opgesteld kan worden.
Tijdelijk Beheer
De meeste gronden die de provincie in afwachting van verkoop of inrichting in eigendom heeft zijn verpacht in geliberaliseerde pacht. Het betreft veelal gronden in agrarisch gebruik en gronden met bestemming natuur (binnen de NNN-begrenzing) en gronden met een boerenlandvogel/weidevogel-doelstelling. Voor gronden binnen de NNN en gronden met boerenlandvogel/weidevogel-doelstelling zijn beperkende voorwaarden in het pachtcontract opgelegd (zoals minder gebruik mest) en is een aangepaste pachtprijs gehanteerd. De pachtprijzen en voorwaarden 2023 zijn in het najaar 2022 door Gedeputeerde Staten vastgesteld.
De pachtuitgifte 2022 is uitgevoerd conform de door Gedeputeerde Staten in 2022 vastgestelde Spelregels Pacht behorende bij de Uitvoeringsnota Grondbeleid.
De opbrengst in 2022 van het tijdelijk beheer was circa € 1,1 mln gebaseerd op 150 pachtovereenkomsten. In 2022 hebben we meer langjarige geliberaliseerde pachtovereenkomsten afgesloten, waaronder de geliberaliseerde pachtovereenkomsten met de Zelfrealisatoren en het Natuur Beheer Collectief Krimpenerwaard (NBC) en met pachters in de weidevogelkerngebieden. In totaal zijn er sinds 2022 5 weidevogelkerngebieden in beheer.
De provincie bezit in 2022 circa 40 bebouwde locaties die beheerd moeten worden, waaronder woningen/voormalige boerderijen, voormalige steunpunten voor het beheer van de infrastructuur en voormalige bedrijfsopstallen zoals bijvoorbeeld een mestsilo. Er wordt doorlopend geïnvesteerd ten behoeve van waardebehoud en/of de veiligheid van de tijdelijke beheerders/bewoners. Om het gebouwbeheer op orde te krijgen en te behouden is (extra) expertise ingehuurd om, daar waar nodig onderzoek en eventueel sloop van gebouwen te begeleiden.
De kosten, met name voor asbestverwijdering, bodemsanering en sloop nemen toe doordat er meer wordt ingezet op het verwijderen van zichtbaar asbest van voormalige bedrijfsopstallen agrarische locaties.
De beheerkosten van de bebouwde locaties betreffen veelal voormalige boerderijen die zijn aangekocht voor realisatie van de natuuropgave. Enkele locaties zijn aangekocht voor andere beleidsdoelen. In 2022 bedroegen de beheer- en sloopkosten € 2,2 mln met name als het gevolg van het versneld saneren van diverse gebouwen.